IΚΑ 2/12/2008
E85/92

Θέμα: Μέτρα για την αντιμετώπιση της εισφοροδιαφυγής - Εντατικοποίηση του ρυθμού διενέργειας επιτόπιων ελέγχων.

ΣΧΕΤ. : Η υπ΄ αριθμ. 4/06 Εγκύκλιος Διοίκησης του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ

Είναι γνωστό ότι παρά τις σοβαρές προσπάθειες που έχουν αναληφθεί κατά τα τελευταία έτη για την αντιμετώπιση και τον περιορισμό της εισφοροδιαφυγής το φαινόμενο αυτό έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις. Τούτο προκύπτει ευθέως από τα στοιχεία εργασιών των αρμοδίων ελεγκτικών Υπηρεσιών (Ε.ΥΠ.Ε.Α. – Σ.ΕΠ.Ε.), αλλά και από τα στοιχεία εργασιών των Υπηρεσιών Εσόδων των Υποκαταστημάτων και Παραρτημάτων ΙΚΑ-ΕΤΑΜ., που αποστέλλονται στη Διεύθυνσή μας.
Από τα ίδια αυτά στοιχεία διαπιστώνεται και σημαντική αύξηση της ανασφάλιστης εργασίας.
Τόσο η εισφοροδιαφυγή όσο και η ανασφάλιστη εργασία συνιστούν πλέον  σημαντικά εμπόδια για την εκπλήρωση της Κοινωνικής και Ασφαλιστικής αποστολής του Ιδρύματος.
Ένα από τα αποτελεσματικότερα μέσα που διαθέτει το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ για την αντιμετώπιση τουλάχιστον, των κυριότερων μορφών της εισφοροδιαφυγής, αποτελεί η προβλεπόμενη από την νομοθεσία δυνατότητα διενέργειας επιτόπιων και ουσιαστικών ελέγχων στους εργοδότες από τις αρμόδιες υπηρεσίες μας (άρθρο 26 παρ.9 Α.Ν.1846/51, άρθρο 23 του Κανονισμού Ασφάλισης και άρθρο 9 του Κανονισμού Ασφάλισης Οικοδόμων), η αναγκαιότητα των οποίων έχει τονιστεί με τις οδηγίες της Εγκυκλίου 4/06 Διοίκησης ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.
Κατόπιν αυτών, λαμβάνοντας υπόψη και την αλλαγή του μηχανισμού ασφάλισης με την εφαρμογή του θεσμού της Α.Π.Δ., κρίνεται απαραίτητη η εντατικοποίηση του ρυθμού διενέργειας επιτόπιων ελέγχων από τους υπαλλήλους Ελέγχου Κοινών Επιχειρήσεων και Οικοδομοτεχνικών Έργων.
Η επίσκεψη και η παρουσία των αρμοδίων ελεγκτικών οργάνων στους χώρους απασχόλησης έχει ιδιαίτερη σπουδαιότητα, διότι μέσω αυτής αφενός μεν πραγματοποιείται καταγραφή και εξακρίβωση των στοιχείων απασχόλησης ήτοι πρόσληψη, πραγματοποιούμενες ημέρες εργασίας κατά μήνα, ειδικότητα, ύψος αποδοχών κ.λ.π. των ασφαλισμένων, προκειμένου να αξιοποιηθούν κατά τον ουσιαστικό έλεγχο, αφετέρου δε διαπιστώνεται η τήρηση των υποχρεώσεων των εργοδοτών που απορρέουν από τις ισχύουσες διατάξεις (τήρηση Ειδικού Βιβλίου Καταχώρησης Νεοπροσλαμβανόμενου Προσωπικού, συμβάσεις εργασίας κ.λ.π.) αλλά κυρίως προάγεται η ασφαλιστική συνείδηση εκ μέρους των υπόχρεων εργοδοτών αλλά και των απασχολουμένων.
Με βάση τα ανωτέρω, με την ευθύνη και καθοδήγηση των Διευθυντών των Υποκαταστημάτων Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ., οι Προϊστάμενοι των Υπηρεσιών Εσόδων θα πρέπει να οργανώσουν κατά τέτοιο τρόπο τις εργασίες των αντίστοιχων Τμημάτων, ώστε να εξασφαλίζεται η εκ περιτροπής καθημερινή απασχόληση των υπαλλήλων Εξωτερικού Ελέγχου στην διενέργεια επιτόπιων ελέγχων στις κοινές επιχειρήσεις και στα οικοδομικά έργα της ασφαλιστικής τους περιοχής.

1. ΚΟΙΝΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Για να είναι αποτελεσματικό το ελεγκτικό έργο των υπαλλήλων των Τμημάτων Εσόδων θα πρέπει, με ευθύνη του Διευθυντή και των Προϊσταμένων Εσόδων, να καθορισθούν με ενδεικτικά κριτήρια: την παλαιότητα προηγουμένου ελέγχου, τις εκκρεμείς καταγγελίες, τις τυχόν εκθέσεις ελέγχου Ε.ΥΠ.Ε.Α. και Σ.ΕΠ.Ε., τα μηχανογραφικά αποτελέσματα του Ο.Π.Σ./Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. και γενικά την παραβατική συμπεριφορά συγκεκριμένων εργοδοτών ή κατηγορίες επιχειρήσεων, στις οποίες θα πρέπει να διενεργούνται επιτόπιοι έλεγχοι.
Προκειμένου να εξασφαλισθεί η με ενιαίο τρόπο διενέργεια των επιτόπιων ελέγχων σχεδιάστηκε το συνημμένο υπόδειγμα (Νο1) έκθεση επιτόπιου ελέγχου, το οποίο θα πρέπει πλέον να χρησιμοποιείται από όλες τις υπηρεσίες εσόδων κοινών επιχειρήσεων.
Συγκεκριμένα, πριν την πραγματοποίηση των ελέγχων οι αρμόδιοι υπάλληλοι θα πρέπει να εφοδιάζονται ενυπόγραφα, με ικανό αριθμό εκθέσεων επιτόπιου ελέγχου , οι οποίες εκ των προτέρων θα φέρουν άνω δεξιά αύξουσα αρίθμηση (Αριθμό Πρωτοκόλλου) , που θα αντλείται από ειδικό προς τούτο βιβλίο, το οποίο θα είναι μοναδικό, έστω και αν στο Υποκ/μα υφίστανται πέραν του ενός τμήματα εσόδων κοινών επιχειρήσεων, θα φέρει ετήσια αρίθμηση, θα χρησιμοποιείται αποκλειστικά και μόνο για αυτό το σκοπό, θα τηρείται και θα φυλάσσεται με ευθύνη του προϊστάμενου εσόδων. 
Κατά τον επιτόπιο έλεγχο θα αναγράφεται στην αντίστοιχη έκθεση, η οποία συντάσσεται εις διπλούν, η ημερομηνία και η ώρα, θα καταχωρούνται τα πλήρη στοιχεία της ελεγχόμενης επιχείρησης, θα προσδιορίζεται (με την ένδειξη Χ στα σχετικά πεδία) αν είναι απογεγραμμένη ή όχι στο Μητρώο Εργοδοτών του ΙΚΑ ΕΤΑΜ και αν πρόκειται για την έδρα ή για παράρτημά της. Εφόσον το πλήθος των ευρισκόμενων εργαζομένων απαιτεί την καταγραφή τους σε περισσότερες της μίας εκθέσεως επιτόπιου ελέγχου θα χρησιμοποιούνται επί πλέον έντυπα εκθέσεων (μη αριθμημένα), στα όποια θα καταχωρείται ο αύξων αριθμός της αρχικής έκθεσης και θα σημειώνεται επ΄ αυτών ότι αποτελούν την 2η, 3η, 4η κ.λ.π. συνέχειά της. 

Μετά την καταγραφή των στοιχείων των απασχολούμενων, που βρέθηκαν κατά τον έλεγχο, η έκθεση θα υπογράφεται από όλους τους υπαλλήλους ελέγχου (αν πρόκειται για συνεργείο ελέγχου) και θα επιδίδεται ενυπόγραφα αντίγραφό της στον εργοδότη, σε εκπρόσωπό του ή σε οποιονδήποτε από τους παρευρισκόμενους εργαζόμενους.
Εξυπακούεται ότι, εφόσον διαπιστωθεί παράβαση της νομοθεσίας, που αφορά την τήρηση του Ειδικού Βιβλίου Καταχώρισης Νεοπροσλαμβανόμενου Προσωπικού, θα πρέπει, αμέσως μετά την πάροδο της πενθήμερης προθεσμίας, που παρέχεται στο εργοδότη να εκφράσει τις όποιες αντιρρήσεις του, να επιβάλλεται το προβλεπόμενο πρόστιμο, με την σύνταξη ΠΕΠΑΕ και παράλληλα να καλείται εγγράφως, με την επίδοση σχετικής πρόσκλησης, να προσκομίσει στην οικεία υπηρεσία εσόδων τα απαιτούμενα για την διενέργεια ελέγχου στοιχεία.
Το αργότερο την επόμενη εργάσιμη ημέρα από την παραλαβή τους όλες οι εκθέσεις επιτόπιου ελέγχου ( χρησιμοποιημένες και μη) θα επιστρέφονται στον προϊστάμενο εσόδων για να ενημερωθεί το ειδικό βιβλίο πρωτοκόλλου με τα στοιχεία των ελεγχθέντων επιχειρήσεων (επωνυμία , δ/νση , ΑΜΕ ή ΑΦΜ για τις μη απογεγραμμένες και ημερομηνία ελέγχου) .
Ακολούθως, οι εκθέσεις ελέγχου θα παραδίδονται με την ίδια διαδικασία που προβλέπεται για όλα τα εισερχόμενα έγγραφα στον αρμόδιο ελεγκτή για περαιτέρω αξιοποίησή τους, ενώ φωτοαντίγραφά τους θα αρχειοθετούνται σε ειδικό προς τούτο κλασέρ της υπηρεσίας εσόδων.
Οι μη χρησιμοποιημένες εκθέσεις ελέγχου θα τίθενται και αυτές στο εν λόγω κλασέρ, αφού προηγουμένως ο προϊστάμενος εσόδων καταχωρήσει σχετική παρατήρηση στο Ειδικό βιβλίο πρωτοκόλλου και αναγραφεί στο σώμα της έκθεσης ενυπόγραφα απ΄ αυτόν και τους υπαλλήλους που τις είχαν παραλάβει την ένδειξη <<ΑΚΥΡΗ>>. Οι αριθμοί πρωτοκόλλου αυτών των εκθέσεων δεν θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν εκ νέου σε καμία περίπτωση.

2. ΟΙΚΟΔΟΜΟΤΕΧΝΙΚΑ ΕΡΓΑ

Τα τμήματα ελέγχου οικοδομοτεχνικών έργων των υποκαταστημάτων θα πρέπει:

Να ακολουθούν τις οδηγίες που έχουν δοθεί με την εγκύκλιο 4/06 η οποία αναφέρεται, στον προγραμματισμό των επιτόπιων ελέγχων, στα οικοδομοτεχνικά έργα που πρέπει να δίδεται προτεραιότητα, στην διενέργεια επιτόπιων ελέγχων στα έργα για τα οποία έχει υποβληθεί δήλωση αποπεράτωσης εργασιών, στην διεκπεραίωση καταγγελιών απασχολουμένων και στην διεκπεραίωση σημειωμάτων αυθαίρετων κτισμάτων.

Για την διενέργεια επιτόπιων ελέγχων θα πρέπει να χρησιμοποιείται το υπόδειγμα Νο2 με αριθμό τυποποίησης 120312003 με τίτλο ΕΚΘΕΣΗ ΕΠΙΤΟΠΙΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣ – ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΗΣ ….. και θα πρέπει να δίδεται η δέουσα προσοχή και συμπλήρωση όλων των πεδίων αυτής (Α.Μ.Ο.Ε. στοιχεία εργοδότη, είδος εργασιών, εργασίες ή φάσεις εργασιών που έχουν εκτελεσθεί, εργασίες ή φάσεις εργασιών που εκτελούνται, στοιχεία απασχολουμένων, ειδικότητα, τα προ της ημερομηνίας του ελέγχου πραγματοποιηθέντα ημερομίσθια και χρονικά διαστήματα απασχόλησης στο ίδιο έργο το καθαρό ημερομίσθιο και υπογραφή του απασχολούμενου).
Οι εκθέσεις επιτόπιων ελέγχων θα πρωτοκολλούνται σε ειδικό βιβλίο που θα τηρείται για το λόγο αυτό, θα σημειώνεται σε σημείο επιλογής τους στην χειρόγραφη πινακίδα λογιστικής παρακολουθήσεως του έργου η ημερομηνία επιτόπιου ελέγχου, ο αριθμός πρωτοκόλλου και ο αριθμός των απασχολούμενων που βρέθηκαν στον έλεγχο και θα υπογράφεται από τον ενεργήσαντα τον επιτόπιο έλεγχο και τον προϊστάμενο του τμήματος.
Οι εν λόγω εκθέσεις θα τηρούνται σε ειδικό κλασέρ και θα λαμβάνονται υπόψιν κατά την διενέργεια των ουσιαστικών ελέγχων (έλεγχοι για διεκπεραίωση καταγγελιών, έλεγχοι για εκκαθάριση έργων, έλεγχοι για χορήγηση ασφαλιστικών ενημεροτήτων κ.λ.π.). Μετά την επεξεργασία τους θα τίθεται στον φάκελο του εργοδότη αφού πρώτα σημειωθεί στο σώμα αυτών σχετική ένδειξη (π.χ. συντάχθηκε η με αριθ. ……. ΕΕ, δεν προέκυψαν διαφορές κ.λ.π.) και αφού υπογραφεί και από τον προϊστάμενο.
Στα φύλλα εκθέσεων επιτόπιου ελέγχου μπορούν από το αρμόδιο επί του ελέγχου ασφαλιστικό όργανο να επισυναφθούν φύλλα στα οποία έχουν καταγραφεί στοιχεία επιμέτρησης εργασιών που πραγματοποιήθηκε ή απλά σχεδιαγράμματα. Στις περιπτώσεις αυτές θα πρέπει να γίνεται στο σώμα της έκθεσης επιτόπιου ελέγχου σχετική σημείωση (π.χ. επισυνάπτεται φύλλο με σκαρίφημα) και το συν/νο φύλλο να φέρει την υπογραφή του ασφαλιστικού οργάνου. 
Εάν, ο υπόχρεος καταβολής εισφορών εργοδότης υποβάλλει αίτημα για χορήγηση αντιγράφου της έκθεσης επιτόπιου ελέγχου (η οποία έχει πρωτοκολληθεί) αυτή θα πρέπει να χορηγείται καθ΄ όσον χαρακτηρίζεται ως διοικητικό έγγραφο και αποτελεί πλέον στοιχείο του φακέλου εργοδότη.

3. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΟΥ ΡΥΘΜΟΥ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣΕΠΙΤΟΠΙΩΝ ΕΛΕΓΧΩΝ

Η Διοίκηση του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ θεωρεί ότι η καθημερινή διεξαγωγή επιτόπιων ελέγχων από τους αρμόδιους υπαλλήλους εντάσσεται στο πλαίσιο της διαπιστωμένης ανάγκης για βελτίωση της αποδοτικότητας του Ιδρύματος και της ενδυνάμωσης του μηχανισμού καταπολέμησης της εισφοροδιαφυγής και είναι αποφασισμένη να επιβλέπει την πορεία και τα αποτελέσματα των ελέγχων αυτών.
Για το λόγο αυτό θα πρέπει να αποστέλλεται στην Διεύθυνση Ασφάλισης – Εσόδων, Τμήμα Σχεδιασμού & Συντονισμού Ελέγχων (Fax 2105223228) το συνημμένο υπόδειγμα (Νο3) συμπληρωμένο μέχρι το τέλος του πρώτου δεκαήμερου του επόμενου μήνα από αυτόν στον οποίο αναφέρεται.
Σε τακτά χρονικά διαστήματα το ανωτέρω Τμήμα θα ενημερώνει τη Διοίκηση του Ιδρύματος για τον αριθμό και τα αποτελέσματα των επιτόπιων ελέγχων ανά Υποκατάστημα.
Παρακαλούμε για την τήρηση των αναφερομένων στο παρόν έγγραφο και παραμένουμε στην διάθεση σας για κάθε περαιτέρω πληροφορία ή επεξήγηση.