Αθήνα 14/02/2023
ΥΠΕΡΓ.: 75110
ΘΕΜΑ: Οδηγίες για την παραγραφή αξιώσεων του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης από μη καταβληθείσες εισφορές Μη Μισθωτών Ελ. Επαγγελματιών, Αυτοαπασχολούμενων και Αγροτών.
Α. ΓΕΝΙΚΑ
Οφειλές από μη καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές και των πάσης φύσεως προσθέτων τελών, τόκων, προσαυξήσεων, προστίμων και επιβαρύνσεων, καθώς και των λοιπών ποσών που συνεισπράττονται με αυτές, από 12/5/2016 υπόκεινται σε 10ετή παραγραφή που αρχίζει από την πρώτη ημέρα του επόμενου έτους εκείνου εντός του οποίου παρασχέθηκε η ασφαλιστέα εργασία ή υπηρεσία.
Για απαιτήσεις που προέρχονται από ασφαλιστέα εργασία ή υπηρεσία που παρασχέθηκε μετά από την 1/1/2026 η παραγραφή ορίζεται 5ετής.
Σε περίπτωση που η παραγραφή της οφειλής έχει διακοπεί λόγω διακοπτικού γεγονότος (πχ ρύθμιση σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις), αρχίζει νέα δεκαετής παραγραφή που ξεκινά από την επόμενη ημέρα του διακοπτικού γεγονότος. Επισημαίνεται ότι η βεβαίωση οφειλόμενων εισφορών στο ΚΕΑΟ λαμβάνεται ως διακοπτικό της παραγραφής γεγονός ΜΟΝΟ εφόσον έχει κοινοποιηθεί, με την εκάστοτε προβλεπόμενη διαδικασία, η εκδοθείσα πράξη βεβαίωσης στον οφειλέτη.
Δεδομένου ότι για την είσπραξη οφειλόμενων ασφαλιστικών εισφορών, σύμφωνα με τις διατάξεις των π. φορέων ίσχυε 20ετής παραγραφή και η ισχύουσα διάταξη έχει αναδρομική ισχύ από 12/5/2016, η παραγραφή κάθε οφειλής πέραν της 10ετίας με ύπαρξη διακοπτικού γεγονότος από 12/5/2016 και μετά, επανεξετάζεται αυτεπαγγέλτως, σε περίπτωση αίτησης του ασφαλισμένου, για την οποία είναι αναγκαία η εύρεση των μη παραγεγραμμένων οφειλών (π.χ. αίτηση χορήγησης αποδεικτικού ασφαλιστικής ενημερότητας, αίτηση συνταξιοδότησης κ.λ.π.), και εφόσον διαπιστωθεί ότι είχε ήδη συμπληρωθεί ο προβλεπόμενος χρόνος (10ετής) κατά την ημερομηνία του ως άνω διακοπτικού γεγονότος, η οφειλή παραγράφεται.
Β. ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΗΣ και ΔΙΑΚΟΠΤΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ
Για τον έλεγχο της παραγραφής οφειλόμενων ασφαλιστικών εισφορών των Μη Μισθωτών ασφαλισμένων Ελ. Επαγγελματιών, Αυτοαπασχολούμενων και Αγροτών διακρίνονται οι κάτωθι περιπτώσεις ανάλογα με την ύπαρξη ή μη διακοπτικών της παραγραφής γεγονότων:
1. ΧΩΡΙΣ ΔΙΑΚΟΠΤΙΚΟ ΓΕΓΟΝΟΣ
Οφειλές χρονικών διαστημάτων ασφάλισης πέραν της 10ετίας, για τα οποία δεν υπάρχει διακοπτικό γεγονός, παραγράφονται.
2. ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΔΙΑΚΟΠΤΙΚΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΕΩΣ THN 11.05.2016
Στις περιπτώσεις που το τελευταίο διακοπτικό γεγονός παραγραφής οφειλών, είναι έως 11.05.2016 και κατά την ημερομηνία αίτησης έχει παρέλθει ο χρόνος παραγραφής (10ετία) από το διακοπτικό γεγονός, η οφειλή παραγράφεται.
3. ΔΙΑΚΟΠΤΙΚΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ 12.05.2016 ΚΑΙ ΜΕΤΑ
Στις περιπτώσεις που υπάρχει διακοπτικό γεγονός από την 12.05.2016 και μετά, επανεξετάζεται η χρονική περίοδος που περιλαμβάνεται σε αυτό και τροποποιείται αναλόγως (παραγράφεται), εφ΄ όσον είχε παρέλθει 10ετία από την οφειλή ή από τυχόν προηγούμενο διακοπτικό γεγονός.
Ο έλεγχος διενεργείται στο πρώτο από την 12.05.2016 και μετά διακοπτικό γεγονός.
Επισήμανση:Σε κάθε περίπτωση που εντοπίζονται οφειλές εντός της 10ετίας (μη παραγεγραμμένες) βεβαιώνονται άμεσα στο ΚΕΑΟ με άμεση κοινοποίηση της Πράξης Βεβαίωσης Οφειλής (ΠΒΟ) στον οφειλέτη ώστε να διακοπεί η παραγραφή τους σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις.
Γ. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ - ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
1. Διαδικασία εξέτασης αίτησης/ένστασης παραγραφής
i. Υποβολή αίτησης - Αρμοδιότητα Ελέγχου
Σε περίπτωση που τα τηρούμενα σε μηχανογραφικά συστήματα στοιχεία οφειλών και διακοπτικών γεγονότων δεν παρέχουν την δυνατότητα ολοκλήρωσης των αυτεπάγγελτων διαδικασιών ελέγχου και διαγραφής παραγεγραμμένων οφειλών, για την απόδειξη της παραγραφής υποβάλλεται αίτηση του ασφαλισμένου στην αρμόδια Τοπική Διεύθυνση, συνοδευόμενη από κάθε στοιχείο αποδεικτικό της παραγραφής. Η αίτηση συνοδεύεται υποχρεωτικά και από υπεύθυνη δήλωση στην οποία θα δηλώνεται η βούληση του ασφαλισμένου για εφαρμογή των διατάξεων περί παραγραφής λόγω παρέλευσης 10ετίας, καθώς και τα χρονικά διαστήματα, Φορέας, Κλάδος, κλπ, που επιθυμεί να εξεταστούν σύμφωνα με τις νέες διατάξεις.
Για περιπτώσεις ασφάλισης σε διαφορετικούς φορείς η αίτηση θα είναι κοινή και θα έχει μοναδικό αριθμό πρωτοκόλλου.
Επισήμανση:Η εξέταση αιτήσεων των ασφαλισμένων θα διενεργείται από τις αρμόδιες Τοπικές Διευθύνσεις. Ειδικότερα για ασφαλισμένους π. ΕΤΑΑ (ΤΣΜΕΔΕ, ΤΣΑΥ, ΤΑΝ) και π. ΕΤΑΠ-ΜΜΕ οι αιτήσεις θα διαβιβάζονται προς εξέταση στις Γ΄ και Δ΄ Δ/νσεις Απονομής Συντάξεων, λόγω αρμοδιότητας σε θέματα ελέγχου εισφορών έως 31/12/2016.
ii. Έλεγχος χρονικών διαστημάτων οφειλής και διακοπτικών γεγονότων
Πραγματοποιείται έλεγχος για οφειλόμενα χρονικά διαστήματα πέραν της 10ετίας και ύπαρξης διακοπτικών της παραγραφής γεγονότων για αυτές, σύμφωνα με τα ανωτέρω. Στις περιπτώσεις που οι οφειλές είναι ήδη βεβαιωμένες αναζητείται (έως την υλοποίηση ηλεκτρονικής πρόσβασης η οποία δρομολογείται) ενημέρωση μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας από το ΚΕΑΟ ως εξής:
α) Κρινόμενη ΠΒΟ (αριθμός, χρονικό διάστημα οφειλής, φορέας, κλπ).
β) Αναζήτηση πρώτου διακοπτικού γεγονότος μετά την βεβαίωση ανά ΠΒΟ.Επισημαίνεται ότι αναζητούνται πληροφορίες μόνο για ανεξόφλητες ή μερικώς εξοφλημένες ΠΒΟ που αφορούν διάστημα κρινόμενο για την παραγραφή.
Για την καλύτερη εξυπηρέτηση των Τοπικών Διευθύνσεων επισυνάπτεται παράρτημα με τα Περιφερειακά υποκαταστήματα ΚΕΑΟ που έχουν την αρμοδιότητα εξέτασης των διακοπτικών γεγονότων.iii. Σύνταξη Έκθεσης Ελέγχου κατά την ημερομηνία αίτησης
Συντάσσεται «Έκθεση Ελέγχου» (συνημμένο υπόδειγμα) στην οποία καταγράφονται οι οφειλές πέραν της 10ετίας, τα διακοπτικά γεγονότα της παραγραφής των οφειλών αυτών και τα αποτελέσματα του ελέγχου, ως χρονικά διαστήματα οφειλής και εφόσον απαιτείται ανά κλάδο ασφάλισης (στις περιπτώσεις διακριτής διαχείρισης, πχ. ρύθμισης ή βεβαίωσης στο ΚΕΑΟ οφειλών π. ΤΑΝ, π. ΤΥΔΑ, εξετάζονται διακριτά δεδομένου ότι αφορούν π. Φορείς, Τομείς, Λογαριασμούς, κλπ) για τα οποία παραγράφονται οι οφειλόμενες εισφορές σύμφωνα με τα ανωτέρω.
Προσοχή:Χρηματικά ποσά που έχουν καταβληθεί για την εξόφληση οφειλών, σε χρόνο που αυτές είχαν παραγραφεί, δεν αναζητούνται/επιστρέφονται.
iv. Ενημέρωση πληροφοριακών συστημάτων για την παραγραφή
Για την ενημέρωση των πληροφορικών συστημάτων π. φορέων και την τήρηση στοιχείων παραγραφής οφειλόμενων εισφορών έχει δρομολογηθεί η δημιουργία - ειδικού κωδικού διαγραφής / μηδενισμού οφειλής παραγραφέντος χρόνου ασφάλισης έως 31/12/2016 από τα μηχ/κά συστήματα των π. φορέων o νέας οθόνης «Εξέταση Παραγραφής» στο μηχανογραφικό σύστημα του e-ΕΦΚΑ «Έσοδα - Ασφάλιση Μη Μισθωτών» στην οποία θα καταχωρούνται οι αιτήσεις / ενστάσεις παραγραφής και τα αποτελέσματα του ελέγχου αυτών.
Για την λειτουργικότητα των ανωτέρω θα ενημερωθείτε με την υλοποίησή τους. Έως την υλοποίηση θα τηρούνται αντίγραφα των συντασσόμενων Εκθέσεων Ελέγχου αρχειοθετημένα προκειμένου να καταχωρηθούν αναδρομικά.
v. Αποστολή τροποποιητικών Πράξεων Βεβαίωσης Οφειλής (ΠΒΟ) στο ΚΕΑΟ
Εφόσον οι παραγραφείσες οφειλές είναι ήδη βεβαιωμένες στο ΚΕΑΟ, θα τροποποιούνται (με τις γνωστές για κάθε π. φορέα διαδικασίες, αυτοματοποιημένες ή μη) και θα βεβαιώνονται ΑΜΕΣΑ στο ΚΕΑΟ τυχόν μη βεβαιωμένες οφειλές εντός 10ετίας, με ΑΜΕΣΗ κοινοποίηση της βεβαίωσης ΚΕΑΟ στον οφειλέτη.
vi. Γνωστοποίηση αποτελεσμάτων Ελέγχου στον ασφαλισμένο
Ο ασφαλισμένος θα ενημερώνεται εγγράφως (συνημμένο σχέδιο) για το αποτέλεσμα του ελέγχου της αίτησης / ένστασης παραγραφής, τα διακοπτικά γεγονότα καθώς και τα χρονικά διαστήματα που παραγράφονται.
2. Έκδοση Αποδεικτικού Ασφαλιστικής Ενημερότητας (ΑΑΕ) ή Βεβαίωσης Οφειλής (ΒΟ)
Σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις, απαίτηση η οποία έχει υποπέσει σε παραγραφή δεν λαμβάνεται υπόψη κατά την έκδοση Αποδεικτικού Ασφαλιστικής Ενημερότητας (ΑΑΕ) ή Βεβαίωσης Οφειλής (ΒΟ) που επέχει θέση ασφαλιστικής ενημερότητας.
Στις περιπτώσεις που εκκρεμεί η ενημέρωση / επικαιροποίηση των οφειλόμενων εισφορών (βεβαιωμένων στο ΚΕΑΟ και μη βεβαιωμένων) στα κατά περίπτωση μηχανογραφικά συστήματα, για την έκδοση ΑΑΕ ή την ορθή αποτύπωση των οφειλών στην ΒΟ θα ακολουθούνται οι οδηγίες που έχουν δοθεί με το αριθμ. πρωτ. 472233/12-10-2022 έγγραφό της Διεύθυνσης Εισφορών μη Μισθωτών σχετικά με τις δυνατότητεςα) έγκρισης των ελεγχόμενων περιοχών με απόρριψη ώστε να εκδίδεται ΑΑΕ και
β) επικαιροποίηση των οφειλών που αποτυπώνονται σε ΒΟ στις περιπτώσεις μεταβίβασης ακινήτων ή σύστασης εμπράγματου δικαιώματος επ΄ αυτού.
Δ. ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΕΝΤΟΣ ΧΡΟΝΟΥ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ - ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
Σύμφωνα με την παράγραφο 5 του άρθρου 6 του παρόντος νόμου οι Μη Μισθωτοί ασφαλισμένοι μετά από αίτησή τους, που υποβάλλεται (το αργότερο) ταυτόχρονα με την αίτηση συνταξιοδότησης, δύναται να προσμετρήσουν ασφαλιστικό χρόνο (συνολικά ή μέρος αυτού) του οποίου οι ασφαλιστικές εισφορές είχαν παραγραφεί, τόσο για θεμελίωση όσο και για προσαύξηση της σύνταξης.
Στις περιπτώσεις αυτές καταβάλλεται το σύνολο των ασφαλιστικών εισφορών και των πάσης φύσεως προσθέτων τελών, τόκων, προσαυξήσεων, προστίμων και επιβαρύνσεων, καθώς και των λοιπών ποσών που συνεισπράττονται με αυτές.
Για την καλύτερη κατανόηση της λειτουργίας των διακοπτικών γεγονότων κατά την εξέταση αιτημάτων για παραγραφή οφειλών παρατίθεται παράρτημα με παραδείγματα.
Του παρόντος να λάβει γνώση το προσωπικό αρμοδιότητάς σας.