Open menu
14 | 12 | 2024

Γνωμοδότηση 120/2003
 

Αριθμός, Ερωτήματος: 1) 1019431/114/Α0013/12-11-2001 Υπ. Οικονομικών, Δ/ση Φορ. Κεφαλαίου, Τμ. Α΄. 2) 1045051/346/Α0013/26-6-02 Υπ. Οικονομίας και Oικ/κών, Δ/νση Φορ. Κεφαλαίου Τμ. Α΄.

Περίληψη Ερωτήματος: Δυνατότητα μεταβίβασης ακινήτου με γονική παροχή ή δωρεά με ανέκκλητη πληρεξουσιότητα, με ή χωρίς προσύμφωνο, μετά το θάνατο του εντολέα με αυτοσύμβαση του λήπτη και φορολογική μεταχείριση των σχετικών μεταβιβάσεων.

Ι. ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Από το διδόμενο πραγματικό του ως άνω ερωτήματος προκύπτουν τα εξής:

 

 

α) Βάσει συμβολαιογραφικών πληρεξουσίων, δόθηκε από μητέρα στα δύο τέκνα της η αμετάκλητη εντολή, ισχύουσα και μετά, το θάνατο της, να μεταβιβάσουν τα τέκνα στους εαυτούς τους λόγω γονικής παροχής και κατά ψιλή κυριότητα, ορισμένα ακίνητα. Η εντολέας πέθανε χωρίς να ανακαλέσει την εντολή. Στο διάστημα που μεσολάβησε από τη σύνταξη του πληρεξουσίου και μέχρι το θάνατο της εντολέως, δεν έγιναν τα σχετικά συμβόλαια γενικής παροχής.
β) Γονέας προτίθεται να μεταβιβάσει στα παιδιά του ακίνητο με γονική παροχή, συντάσσοντας συμβολαιογραφικό προσύμφωνο γονικής παροχής, με το οποίο θα δίνεται η υπόσχεση γονικής παροχής και συγχρόνως η πληρεξουσιότητα να ενεργήσουν και για λογαριασμό του γονέα και να συντάξουν το οριστικό συμβόλαιο στο μέλλον, ακόμα και μετά το θάνατο του εντολέως.

Ενόψει όλων των ανωτέρω τίθεται το ερώτημα εάν είναι δυνατόν μετά το θάνατο της εντολέως να συνταχθεί από τους εντολοδόχους συμβόλαιο γονικής παροχής, με τη δοθείσα αμετάκλητη ειδική εντολή και πληρεξουσιότητα, με ή χωρίς προσύμφωνο, έχουσα και μεταθανάτια ισχύ, ή αυτό δεν είναι δυνατό. Καθότι ήδη έχουν αποκτήσει τα ακίνητα λόγω κληρονομιάς και συνεπώς οφείλεται φόρος κληρονομιάς και όχι γονικής παροχής.

ΙΙ. ΠΑΡΑΘΕΣΗ ΣΧΕΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ

1) Κατά τις οικείες διατάξεις του κληρονομικού δικαίου (άρθρ. 1710, 1846 Α.Κ), με το θάνατο του προσώπου η περιουσία του ως σύνολο, περιέρχεται, είτε με διαθήκη, είτε εξ αδιαθέτου, σε ένα ή περισσότερα πρόσωπα, τα οποία την αποκτούν αυτοδικαίως.
Σύμφωνα με τα άρθρα 1, 2, 3 Ν.Δ. 118/73 και ήδη του κωδ. νόμου 2961/2001, σε φόρο κληρονομίας υπόκειται κάθε μεταβίβασή περιουσίας αιτία θανάτου, για την καταβολή του οποίου υπόχρεος είναι ο δικαιούχος της κτήσης.
Κατά την ισχύουσα νομοθεσία, για τη φορολογία δωρεών και γονικών παροχών (άρθρα 1 και 34 Ν.Δ. 118/73 και ήδη Κ.Ν. 2961/2001), κτήση περιουσίας αιτία δωρεάς για την επιβολή του οικείου φόρου είναι κάθε δωρεά που συνιστάται κατά τις διατάξεις του Αστικού κώδικα, καθώς και κάθε άλλη παροχή, παραχώρηση ή μεταβίβαση οποιουδήποτε περιουσιακού στοιχείου χωρίς αντάλλάγμα, έστω και αν γι΄ αυτή δεν καταρτίσθηκε έγγραφο, κτήση δε αιτία γονικής παροχής για την επιβολή του φόρου είναι η παροχή περιουσίας των τέκνων από οποιοδήποτε γονέα του, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρ. 1509 Α.Κ.
Περαιτέρω με το άρθρο 216 του Α.Κ. πληρεξουσιότητα είναι η με δικαιοπραξία παρεχόμενη εξουσία αντιπροσώπευσης. Η πληρεξουσιότητα και η εντολή παύουν με το θάνατο (ή την κηρυχθείσα αφάνεια) του αντιπροσωπευομένου ή του εντολέως, εφόσον δεν συνάγεται το εναντίον, δηλαδή διαφορετική θέληση του αντιπρoσωπευομένoυ ή του εvτoλέως (άρθρα 223, 726 Α.Κ).
Εξάλλου, προσύμφωνο, κατ΄ άρθρο 166 Α.Κ. είναι η σύμβαση με την οποία τα μέρη ανέλαβαν την υποχρέωση να συνάψουν ορισμένη σύμβαση, ενώ στο άρθρο 235 Α.Κ. ορίζεται ότι ο αντιπρόσωπος δεν μπορεί να επιχειρήσει στο όνομα του αντιπροσωπευομένου δικαιοπραξία με τον εαυτό του ατομικά ή με την ιδιότητά του ως αντιπροσώπου άλλου εκτός αν ο αντιπροσωπευόμενος είχε επιτρέψει τη δικαιοπραξία ή αυτή συνίσταται αποκλειστικά στην εκπλήρωση υποχρέωσης. Αυτοσύμβαση που δεν έχει περιβληθεί, τον τύπο του συμβολαιογραφικού εγγράφου είναι άκυρη.

Ιll. ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓNΩMOΔOΤΗΣΗΣ.
Ενόψει των ως άνω νομοθετικών ρυθμίσεων το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους γνωμοδότησε ως ακολούθως:

Η από προσύμφωνο υποχρέωση μεταβίβαση πράγματος μεταβιβάζεται στους καθολικούς διαδόχους του υποχρέου και επομένως οι εκ του προσυμφώνου δικαιούχοι δύνανται νομίμως να στραφούν κατά των κληρονόμων του υποχρέου, εφόσον η σχετική ενοχή είναι κληρονομητή. (βλ. Γ. Μπαλή Γεν. Αρχαί παρ. 58, Γεωργιάδη - Σταθόπουλο Κληρον. δίκ. υπό άρθρο 1710 σελ. 38 αρ. 50, Γ.Π. Παvαγιωτόπoυλo, Περί φόρου κληρονομιών δωρεών, γονικών παροχών, σελ 47, Α.Π. 337/65 ΝοΒ 14.124, Εφ. Θεσ. 103/70, ΝοΒ 18.580 με σύμφωνα σχόλια Γ. Ράμμου).
Η θέση αυτή δεν μεταβάλλεται στη περίπτωση, που για την κατάρτιση της οριστικής σύμβασης έχει παρασχεθεί στο δικαιούχο δικαίωμα αυτοσύμβασης και μετά θάνατο του υποχρέου, επί τη βάσει σχετικώς χορηγηθείσης πληρεξουσιότητας.
Εξάλλου, ούτε. η πληρεξουσιότητα παύει δια του θανάτου του πληρεξουσιοδοτούντος, εάν αυτή έχει παρασχεθεί και για πράξεις έχουσες σχέση με την κληρονομία μετά το θάνατο του τελευταίου (βλ Σταθόπουλο - Γεωργιάδη, ο.π. υπ΄ αρ. 1710 Ακ.. σελ. 38 αρ.46), καθ΄ όσον στη περίπτωση αυτή ισχύει η διάταξη του άρθρου 223 Α.Κ., κατά την οποία, εάν συνάγεται το αντίθετο, η πληρεξουσιότητα δεν παύει από το θάνατο του αντιπροσώπου ή του αντιπροσωπευομένου (βλ. Σταθόπουλο - Γεωργιάδη, Γεν. Αρχ. Αστ. δικ. έκδ. 1978 υπό άρ. 223 σελ. 389 αρ. 13, κατά τους οποίους η πληρεξουσιότητα χαρακτηρίζεται ως μεταθανάτιας ενέργειας, αν αρχίζει να ισχύει για πρώτη φορά μετά το θάνατο του πληρεξουσιοδοτούντος, αλλά και Α.Π. 337/65 ο.π. για πληρεξoυσιoδότηση αυτοσύμβασης επί προικοδότησης μετά το θάνατο του προικοδότη).
Εφόσον όμως ο εκ του, προσυμφώνου ή του πληρεξουσίου δικαιούχος της μεταβίβασης συμπίπτει με το πρόσωπο του, υπόχρεου, όπως μπορεί να συμβεί όταν ο πρώτος είναι μοναδικός κληρονόμος του δευτέρου, τότε η υποχρέωσή προς μεταβίβαση προς το πρόσωπο του δικαιούχου αποσβήνεται λόγω συγχύσεως, αφού ήδη αυτός έχει καταστεί κύριος του αντικειμένου της μεταβίβασης αιτία κληρονομικής διαδοχής (βλ. ad hoc ΣτΕ 1337/87).
Συνεπώς δεν τίθεται ζήτημα υλοποίησης της εκ του προσυμφώνου πληρεξουσιότητας (ή εντολής) μεταβίβασης των ήδη κληρονομιαίων στοιχείων με αυτοσύμβαση αιτία γονικής παροχής, δοθέντος ότι η μεταβίβαση έχει ήδη επέλθει εξ άλλης αιτίας (κληρονομική διαδοχή), για την οποία γεννάται και η αντίστοιχη φορολογική υποχρέωση.
Εξυπακούεται ότι, εάν παρά ταύτα, ο ως άνω αιτία κληρονομίας αποκτήσας προοριζόμενο προς γονική παροχή πράγμα, προχωρήσει στην κατάρτιση αυτοσύμβασης γονικής παροχής, τότε εκτός του φόρου κληρονομίας οφείλει φόρο και για τη μεταβίβαση αυτή, αφού, ως γνωστόν, η φορολογική αρχή, υποβαλλομένης της σχετικής φορολογικής δηλώσεως, δεν δύναται να αποστεί της φορολόγησης της δηλούμενης μεταβίβασης αδιαφόρως προς την εγκυρότητα αυτής ή μη (βλ. ΣτΕ 3692/02, ΟλΝΣΚ 588/02, ΝΣΚ 87/03).
Στην περίπτωση όμως περισσοτέρων συγκληρονόμων συντρέχουν δύο μεταβιβάσεις, ήτοι μία αιτία κληρονομικής διαδοχής στο πρόσωπο των κληρονόμων αμέσως από τον κληρονομούμενο και μία περαιτέρω μεταβίβαση αιτία γονικής παροχής από τους πιο πάνω κληρονόμους, με σύμβαση ή αυτοσύμβαση προς τον δικαιούχο της γονικής παροχής. Το διακριτό των δύο μεταβιβάσεων και αντίστοιχα των υποχρέων και δικαιούχων προσώπων είναι προδήλως αναμφισβήτητo, τόσο κατά το αστικό όσο και κατά το φορολογικό δίκαιο, δοθέντος ότι εκατέρα των ως άνω μεταβιβάσεων φορολογείται κατά διάφορο τρόπο, χρόνο, αιτία και υπόχρεο πρόσωπο.
Σημειώνεται εν τέλει ότι στα πλαίσια των ελεγκτικών του αρμοδιοτήτων (άρθρο 73 Ν.Δ. 118/73) ο προϊστάμενος της Δ.Ο.Υ., προς αποτροπή τυχόν αποφυγής φορολογικών υποχρεώσεων, δύναται εκάστοτε να εξετάζει παρεμπιπτόντως αστικής φύσεως θέματα (βλ. ΣτΕ 6113/95) και ιδίως, εν προκειμένω, εάν η κατά τα άνω χορηγηθείσα πληρεξουσιότητα έρχεται σε αντίθεση προς την αρχή της απαγόρευσης των κληρονομικών συμβάσεων (αρθρ. 368 Α.Κ.), εκτός εάν ήδη έχουν κρίνει περί τούτου τα καθ΄ ύλην αρμόδια πολιτικά. δικαστήρια (για περιπτώσεις τέτοιας αντίθεσης βλ. ολ Α.Π. l8/90, ΝοΒ 1990, 1339, Μπαλή Ενοχ. Δίκ. Έκδ. β΄ παρ. 75, Γεωργιάδη - Σταθόπουλο Ενοχ. Δίκ. υπό άρθρο 368 Α.Κ., Ι Δεληγιάννη, Η πληρεξουσιότης, παρ. 108, Ρ. Παντελίδου, Αρμ. 1991, 437).
Πάντως, κατά την άποψη των Νομικών Συμβούλων Β. Ασημακόπουλου και Φ. Γεαργακόπoυλoυ, με την οποία συμφώνησε ο εισηγητής Πάρεδρος, Θ. Ψυχογυιός, τα τιθέμενα προς το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους ερωτήματα πρέπει να έχουν ως αφορμή συγκεκριμένο πραγματικό ζήτημα, που απασχόλησε πράγματι τις αρμόδιες υπηρεσίες. Συνεπώς το Ν.Σ.Κ. δεν θα έπρεπε να γνωμοδοτήσει επί του δευτέρου των ως άνω ερωτημάτων; δοθέντος ότι αυτό δεν έχει απασχολήσει πράγματι καμία υπηρεσία αλλά τίθεται επί υποθετικής και θεωρητικής βάσεως από την ερωτώσα υπηρεσία.

  • Ενόψει των ανωτέρω, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους γνωμοδότησε ότι τόσο επί προσυμφώνου γονικής παροχής όσο και επί ανέκκλητης πληρεξουσιότητας, με ισχύ αυτής και μετά το θάνατο του παρέχοντος αυτή, εάν μοναδικός κληρονόμος του παρέχοντος είναι ο δικαιούχος της γονικής παροχής, τότε αυτός φορολογείται στα πλαίσια της κληρονομικής διαδοχής, ενώ εάν υφίστανται περισσότεροι κληρονόμοι, τότε οι κληρονομικές μερίδες των λοιπών συγκληρονόμων δύνανται να μεταβιβασθούν στον δικαιούχο αιτία γονικής παροχής για την οποία και θα καταβληθεί από τον αποκτώντα ο νομίμως προβλεπόμενος φόρος.
     

Σχετικά άρθρα
Σύνδεση Χρήστη

Για πλήρη πρόσβαση συνδεθείτε με τους παρακάτω κωδικούς. Όνομα Χρήστη : demo PSW : demo16

Πολιτική Cookies στην ΕΕ.. Το cookie είναι ένα μικρό τμήμα κειμένου που αποστέλλεται στο πρόγραμμα περιήγησης από έναν ιστότοπο που επισκέπτεστε. Διευκολύνει τον ιστότοπο να απομνημονεύει πληροφορίες σχετικά με την επίσκεψή σας, όπως την προτιμώμενη γλώσσα σας και άλλες ρυθμίσεις. Κάτι τέτοιο μπορεί να διευκολύνει την επόμενή σας επίσκεψη και να κάνει τον ιστότοπο πιο χρήσιμο για εσάς. Τα cookie παίζουν σημαντικό ρόλο. Χωρίς αυτά, η χρήση του ιστού θα ήταν μια πολύ πιο περίπλοκη εμπειρία. Χρησιμοποιούμε τα cookie για πολλούς λόγους. Τα χρησιμοποιούμε, για παράδειγμα, για την απομνημόνευση των προτιμήσεών σας όσον αφορά στην ασφαλή αναζήτηση, για να υπολογίσουμε τον αριθμό των επισκεπτών σε μια σελίδα ή για να σας διευκολύνουμε να εγγραφείτε στις υπηρεσίες μας και για να προστατεύσουμε τα δεδομένα σας. Περισσότερες πληροφορίες για τη χρήση των cookies μπορείτε να βρείτε στη σελίδα http://ec.europa.eu/ipg/basics/legal/cookies/index_en.htm