Εκτύπωση
Γνωμοδότηση: 208/2004
 
 ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
 (Τμήμα Β') Συνεδρίαση της 29-4 -2004
 Αριθμός Ερωτήματος: 1000662/27/ΔΜ/22 Δεκεμβρίου 2003 Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών, Γεν. Δ/νση Φορ/κών Ελέγχων, Δνση Μητρώου - Τμήμα Β'.

 
Περίληψη Ερωτήματος: Ερωτάται αν ο προϊστάμενος της Δ.Ο.Υ. δύναται να Χορηγήσει Α.Φ.Μ. και βεβαίωση έναρξης Εργασιών Κοινωνίας Κληρονόμων ατομικής επιχείρησης σε περίπτωση που για τη συνέχιση της ατομικής επιχείρησης, δεν συμφωνεί το σύνολο των κληρονόμων, αλλά η πλειοψηφία αυτών.
 


Ι. Από το πιο πάνω ερώτημα σε συνδυασμό με τα λοιπά στοιχεία του φακέλου που το συνοδεύουν προκύπτει το εξής ιστορικό.
Στις 20-8-03 απεβίωσε ο Λεωνίδας Τούντας ο οποίος διατηρούσε στην Αθήνα όσο ζούσε ατομική επιχείρηση κατασκευής και εμπορίας επαγγελματικού εξοπλισμού ειδών μαζικής εστίασης, χωρίς να αφήσει διαθήκη.
Τον ανωτέρω θανόντα κληρονόμησαν κατ' ισομοιρία τα τέκνα του Ματθίλδη Τούντα, Λάζαρος Τούντας, Σάρα Τούντα και Ιωάννης Χούντας οι οποίοι απεδέχθησαν την κληρονομιά επ' ωφελεία απογραφής.
Με την από 6-10-2003 αίτηση τους προς την Δ.Ο.Υ. ΙΣΤ' Αθηνών οι τρεις εκ των ανωτέρω κληρονόμων Μαρία - Ματθίλδη Τούντα, Λάζαρος Τούντας και Σάρα Τούντα, προσκομίζοντας και σχετικό ιδιωτικό συμφωνητικό ζήτησαν από τη Δ.Ο.Υ. ΙΣΤ' Αθηνών τη χορήγηση ΑΦΜ στην κοινωνία κληρονόμων του αποβιώσαντος προκειμένου να συνεχιστεί η λειτουργία της ατομικής επιχείρησης του θανόντος πατέρα τους.

Ο τέταρτος νόμιμος κληρονόμος του θανόντος Ιωάννης Τούντας, δε συνυπογράφει την εν λόγω αίτηση ούτε το συνημμένο στην αίτηση ιδιωτικό συμφωνητικό για τον τρόπο διαχείρισης της κληρονομιαίας επιχείρησης.

Αντίθετα ο τελευταίος κοινοποίησε στην ΙΣΤ' Δ.Ο.Υ. Αθηνών την από 23-9-2003 εξώδικη δήλωση - πρόσκληση και διαμαρτυρία με την οποία γνωστοποιείται ότι δεν επιθυμεί τη συνέχιση της επιχείρησης και καλεί τους συγκληρονόμους του να παύσουν τη λειτουργία της.
Η ΙΣΤ' Δ.Ο.Υ. Αθηνών με το 14896/16-10-2003 έγγραφο της απάντησε στην ανωτέρω από 6-10-2003 αίτηση των τριών κληρονόμων δίνοντας τις απαραίτητες διευκρινήσεις σχετικά με τις έντυπες δηλώσεις που υποβάλλονται σε περίπτωση έναρξης κοινωνίας κληρονόμων, οι οποίες πρέπει να είναι υπογεγραμμένες από όλους τους κληρονόμους και όχι από την πλειοψηφία αυτών.

Στη συνέχεια οι προαναφερόμενοι τρεις κληρονόμοι με την από 20-11-2003 αίτηση τους προς τη Δνση Μητρώου του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών ζήτησαν να τους γνωρίσει εάν είναι δυνατή η εκ μέρους των τριών, εχόντων την πλειοψηφία των μερίδων, συνέχιση της εκμετάλλευσης και διοίκησης της επιχείρησης κατά τους όρους που τάσσει το άρθρο 789 Α.Κ., δηλαδή εάν είναι δυνατόν, από πλευράς Φορολογικού Δικαίου η απόφαση για τη συνέχιση της επιχείρησης του θανόντος να ληφθεί με πλειοψηφία, και οι απαιτούμενες έντυπες δηλώσεις για την έναρξη της κοινωνίας κληρονόμων και απαιτούμενες έντυπες δηλώσεις για την έναρξη της κοινωνίας κληρονόμων και υπογράφονται μόνο από τους τρεις (3) κληρονόμους, δεσμεύοντας όμως και τον τέταρτο κληρονόμο.

ΙΙ. Επί του ως άνω ερωτήματος το Β' Τμήμα του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους εγνωμοδότησε ως ακολούθως:

Α. Στο δέκατο κεφάλαιο του Κληρονομικού Δικαίου του Α.Κ. με τίτλο «Σχέση περισσοτέρων κληρονόμων» ορίζεται ότι: «Αρθ. 1884. Κοινωνία. Αν οι κληρονόμοι είναι περισσότεροι, η κληρονομιά γίνεται κοινή κατά το λόγο της μερίδας του καθενός. Αν δεν ορίζει διαφορετικά ο νόμος, στην κοινωνία μεταξύ των συγκληρονόμων εφαρμόζονται οι γενικές διατάξεις για την κοινωνία».
«Αρθ. 1886. Διάθεση μερίδας. Κάθε συγκληρονόμος μπορεί να διαθέσει τη μερίδα του στην κληρονομιά ή σε κάθε αντικείμενο της».
Β. Περαιτέρω στο εικοστό τρίτο Κεφάλαιο του Ενοχικού Δικαίου του Α.Κ. με τίτλο «Κοινωνία» ορίζεται ότι:.

«Αρθ. 785. Έννοια. Αν ένα δικαίωμα ανήκει σε περισσότερους από κοινού, εφόσον ο νόμος δεν ορίζει διαφορετικά, υπάρχει ανάμεσα τους κοινωνία κατ' ιδανικά μέρη. Σε περίπτωση αμφιβολίας, λογίζεται ότι τα μέρη είναι ίσα».
« Αρθ. 788. Διοίκηση του κοινού. Η διοίκηση του κοινού ανήκει σε όλους μαζί τους κοινωνούς. Στις μεταξύ τους σχέσεις ευθύνονται για κάθε πταίσμα (εδ. α')».
« Αρθ.789. Αποφάσεις με πλειοψηφία. Με απόφαση της πλειοψηφίας των κοινωνών μπορεί να καθοριστεί ο τρόπος της τακτικής διοίκησης και εκμετάλλευσης που αρμόζει στο κοινό αντικείμενο. Ή πλειοψηφία υπολογίζεται με βάση το μέγεθος των μερίδων».
«Αρθ. 790. Κανονισμός από το δικαστήριο. Αν η διοίκηση και η χρησιμοποίηση δεν καθορίστηκε με κοινή συμφωνία ή με πλειοψηφία, καθένας από τους κοινωνούς έχει δικαίωμα να ζητήσει να την κανονίσει το δικαστήριο με τον τρόπο που είναι ο πιο πρόσφορος και συμφέρει περισσότερο σε όλους τους κοινωνούς. Αν υπάρχει ανάγκη το δικαστήριο μπορεί να διορίσει διαχειριστή».
«Αρθ. 792. Ουσιώδεις μεταβολές και προσθήκες. Ουσιώδης μεταβολή του κοινού αντικειμένου η δυσανάλογα δαπανηρή προσθήκη σ' αυτό δεν μπορεί να αποφασισθεί από την πλειοψηφία ούτε να απατηθεί με αγωγή (εδ. α')».

Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται ότι οσάκις μεταξύ των κληρονομιαίων αντικειμένων περιλαμβάνεται ατομική επιχείρηση, αύτη, νοούμενης ως σύνολο πραγμάτων, δικαιωμάτων, αυλών αγαθών ή πραγματικών καταστάσεων, όπως η πελατεία, η εμπορική φήμη, η πίστη, η καλή πορεία της επιχειρήσεως κάτι που οργανώθηκαν σε οικονομική ενότητα από τον επιχειρηματία (Α.Π. 519/1989), καθίσταται κοινή κατά το λόγο της μερίδας εκάστου κληρονόμου, αν δε δεν ορίζει διαφορετικά ο νόμος, στη κοινωνία μεταξύ των συγκληρονόμων εφαρμόζονται οι γενικές διατάξεις για την κοινωνία..
Σύμφωνα δε με τις διατάξεις περί κοινωνίας η διοίκηση του κοινού ως τοιαύτης εννοούμενης κάθε πράξης διαχειρίσεως η οποία γίνεται προς το συμφέρον πάντων των κοινωνών ανήκει κατ' αρχήν σε όλους μαζί τους κοινωνούς (άρθρο 788 Α.Κ.) σε περίπτωση όμως μη επιτεύξεως ομοφωνίας ο τρόπος της τακτικής διοίκησης (αρθ. 789 Α.Κ.) -η οποία έχει στενότερο περιεχόμενο από τον όρο «Διοίκηση» του αρθ.788 Α.Κ. καθορίζεται με απόφαση της πλειοψηφίας των κοινωνών η οποία όμως οφείλει να κινείται εντός των πλαισίων της καλής πίστης και να μη θίγει τα δεδικαιολογημένα συμφέροντα των λοιπών κοινωνών.
Κατ' εξαίρεση ουσιώδης μεταβολή του κοινού αντικειμένου η οποία υφίσταται όταν μεταβάλλεται ουσιαστικά η φύση, η μορφή και ο οικονομικός προορισμός του κοινού αντικειμένου δεν δύναται να αποφασισθεί ούτε από την πλειοψηφία των κοινωνών ούτε να επιδιωχθεί με αγωγή (αρθ. 792 εδ. Α.Κ).
Δ. Παραλλήλως προς τα ανωτέρω το
άρθρο 2 παρ. 4 του ν.2238/94 «Κύρωση του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος» ορίζει ότι σε φόρο εισοδήματος υπόκεινται εκτός από τα φυσικά πρόσωπα οι ομόρρυθμες και οι ετερόρρυθμες εταιρίες, οι κοινωνίες αστικού δικαίου που ασκούν επιχείρηση ή επάγγελμα, οι αστικές κερδοσκοπικές ή μη εταιρίες, οι συμμετοχικές ή αφανείς, καθώς και οι κοινοπραξίες της παρ.2 του άρθρου 2 του Κώδικα Βιβλίων και στοιχείων (π.δ. 186/1992, ΦΕΚ 84 Α')·
Περαιτέρω με τις διατάξεις του άρθρου 36 του ν. 2859/2000 (Α'248) ορίζεται ότι οι υποκείμενοι στο φόρο υποχρεούνται να υποβάλλουν δήλωση έναρξης εργασιών, πριν από την έναρξη εργασιών τους.
Τέλος κατ' εξουσιοδότηση του άρθρου 31 ν. 2515/97 και του άρθρου 36 ν. 2859/00 εξεδόθη η Α.Υ.Ο. 1068528/2820/ΔΜ/9-6-98/ΠΟΛ 1169 (Β' 634) με θέμα: «Καθορισμός διαδικασιών και δικαιολογητικών κατά την υποβολή δηλώσεων έναρξης μεταβολής και διακοπής εργασιών» η οποία τροποποιήθηκε, με την Α.Υ.Ο. 1021848/454/ΔΜ/ΠΟΛ. 1043/5-3-2003 (Β' 319). Σύμφωνα με τις προαναφερόμενες αποφάσεις, ο κληρονόμος ή οι κληρονόμοι μιας ατομικής . επιχείρησης, μπορούν να τη συνεχίσουν ως κοινωνία κληρονόμων, υποβάλλοντας πριν την ενεργό συμμετοχή τους στην επιχείρηση, το έντυπο «Δήλωση Έναρξης / Μεταβολής"(Μ3) στη Δ.Ο.Υ. της έδρας της δραστηριότητας της επιχείρησης. Στην περίπτωση που δεν επιθυμούν τη . συνέχιση της επιχείρησης πρέπει να υποβάλουν στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. το έντυπο «Δήλωση Διακοπής Εργασιών» (Μ 4).";

Από τις προαναφερθείσες διατάξεις του φορολογικού δικαίου συνάγεται ότι οι κληρονόμοι ατομικής επιχείρησης δύνανται να συναποφασίσουν την επαναλειτουργία της κοινής επιχείρησης με τη' μορφή της κοινωνίας αστικού δικαίου η οποία καίτοι δεν κέκτηται νομική προσωπικότητα αναγνωρίζεται ως υποκείμενο φόρου εισοδήματος (αρθρ. 2 § 4  Ν.2238/94) και υποβάλλει στο όνομα της δήλωση φόρου εισοδήματος (αρθ.64 ν. 2238/94).
Για την επαναλειτουργία (αναβίωση) της επιχείρησης οι κοινωνοί οφείλουν να υποβάλλουν στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. κοινή δήλωση ενάρξεως εργασιών από την οποία να προκύπτει η βούληση τους, όπως ασκήσουν στο όνομα της κοινωνίας κερδοσκοπική επιχείρηση η οποία προς τον σκοπό αυτό θα ενεργεί φορολογητέες πράξεις.

III. Εν προκειμένω από την ερωτώσα υπηρεσία δίδεται ως πραγματικό ότι από τους τέσσερις κληρονόμους εμπόρου ο οποίος ασκούσε εν ζωή ατομική επιχείρηση οι τρεις εξ αυτών υπέβαλλαν προς την αρμόδια Δ.Ο.Υ. αίτηση με την οποία ζήτησαν τη χορήγηση Α.Φ.Μ. στην κοινωνία κληρονόμων προκειμένου να συνεχίσουν την λειτουργία της ατομικής επιχείρησης του θανόντος πατέρα τους
Ο τέταρτος κληρονόμος δεν συνυπέγραψε την ανωτέρω αίτηση, -έχει εκφράσει δε με εξώδικη δήλωση- πρόσκληση και διαμαρτυρία του προς την αρμόδια Δ.Ο.Υ. την αντίθεση του για τη συνέχιση της επιχείρησης.
Λόγω της ανωτέρω αρνήσεως τίθεται το ερώτημα, αν είναι δυνατή η εκ μέρους των τριών κληρονόμων, εχόντων την. πλειοψηφία των μερίδων συνέχιση της εκμετάλλευσης και διοίκησης της επιχείρησης κατά τους όρους του αρθρ. 789 Α.Κ. δηλαδή αν είναι δυνατόν από πλευράς φορολογικού δικαίου η απόφαση για τη συνέχιση της επιχείρησης να ληφθεί με πλειοψηφία και οι απαιτούμενες έντυπες δηλώσεις για την έναρξη των εργασιών να υπογράφονται από τους τρεις κληρονόμους, δεσμεύοντας όμως και τον τέταρτο.
IV. Εκ των προεκτεθέντων, σαφώς, προκύπτει ότι με την απόφαση των συγκληρονόμων "-κοινωνών περί συνεχίσεως της λειτουργίας της ατομικής επιχείρησης που περιήλθε σ' αυτούς, μεταβάλλεται ο οικονομικός προορισμός της κοινωνίας που δημιουργήθηκε από το νόμο μεταξύ των συγκληρονόμων, αφού εφεξής οι κληρονόμοι σκοπούν όπως με την μεταξύ τους συνεργασία επιτύχουν την εμπορική εκμετάλλευση της κοινής επιχείρησης.
Κατά συνέπεια η απόφαση των κοινωνών για την επαναλειτουργία της επιχείρησης δια της οποίας επέρχεται λύση της κοινωνίας εκ του νόμου και της δημιουργίας νέας δια συμβάσεως, η οποία εφεξής τίθεται στην εξυπηρέτηση του κοινού εμπορικού σκοπού, δεν ανάγεται στην τακτική διοίκηση του κοινού αλλά θίγει αυτή ταύτη τη βάση της έννομης σχέσης της κοινωνίας με αποτέλεσμα να απαιτείται για τη λήψη της σχετικής απόφασης η συμφωνία απάντων των κοινωνών κατ' εφαρμογή των συνδυασμένων διατάξεων των άρθρων 788 και 792 Α.Κ. μη αρκούσης εν προκειμένω της πλειοψηφίας των μερίδων των κοινωνών κατ' αρθρ. 789 Α.Κ.
V. Κατόπιν των ανωτέρω στο τεθέν ερώτημα προσήκει η απάντηση ότι για την απόφαση επαναλειτουργίας της ατομικής επιχείρησης θανόντος εμπόρου από τους κληρονόμους του η οποία αποδεικνύεται από τη δήλωση έναρξης εργασιών προς την αρμοδία Δ.Ο.Υ. απαιτείται η συμφωνία όλων των συγκληρονόμων - κοινωνών και επομένως και οι απαιτούμενες έντυπες δηλώσεις προς την αρμοδία Δ.Ο.Υ. για την έναρξη των εργασιών και τη χορήγηση Α.Φ.Μ. πρέπει να υπογράφονται ανεξαιρέτως απ' όλους τους κοινωνούς.

Γονική Κατηγορία: Φορολογικά
Κατηγορία: Γνωμοδοτήσεις
Εμφανίσεις: 6202